29 czerwca 2021 roku obchodzimy 80-tą rocznicę śmierci Ignacego Jana Paderewskiego, który stał się symbolem epokowego odrodzenie się europejskich państw narodowych w wyniku Traktatu Wersalskiego. Ta wybitna postac jest wciąż zbyt mało eksponowana zarówno w kontekscie wyrażania wdzięczności za Odrodzenie Polski jaki we wspólczesnych sporach o wizję Europy.
Stronnictwo powinno być jedno: Polska, i temu jednemu służyć będę do śmierci – mówił w 1918 roku wielki pianista, który okazał się też wielkim mężem stanu. To on w imieniu Polski podpisał Traktat Wersalski, a potem był premierem i ministrem spraw zagranicznych rządu niepodległej Polski. Po klęsce wrześniowej w jednym z ostatnich przemówień powiedział:
Nie zginie Polska, nie zginie! Lecz żyć będzie po wieki wieków w potędze i chwale. Dla was, dla nas i dla całej ludzkości.
I. J. Paderewski
Zasługi Ignacego Jana Paderewskiego dla odrodzenia Polski są nie do przecenienia. Przede wszystkim udało mu się wskrzesić Polskę w pamięci świata. To nie kto inny jak Paderewski zainspirował memoriał prezydenta USA Woodrow Wilsona z 11 stycznia 1917 roku zawierający historyczną deklarującego:
W interesie ludzkości, dla dobra wolności i sprawiedliwości,
sprawa polska musi być rozwiązana przez odbudowę całego państwa polskiego.
Tezy te zostały powtórzone w orędziu do Senatu USA, z 22 stycznia 1917, rozpoczynającym drugą kadencję prezydencką W. Wilsona. Czytamy tamże:
[…] mężowie stanu są wszędzie zgodni, co do tego, że winna istnieć zjednoczona, niepodległa i samorządna Polska.
W. Wilson
W ten sposób sprawa polska została podniesiona na arenie międzynarodowej przez Stany Zjednoczone, które wkrótce potem, 6 kwietnia 1917roku wypowiedziały wojnę Niemcom. W wyniku styczniowego orędzia Prezydenta Wilsona a nastepnie wypowiedzenia wojny Niemcom przez USA kwestia niepodległości Rzeczpospolitej przestała być wyłącznie wewnętrzną sprawą państw zaborczych. Wówczas to zainaugurował swoją działalność Komitet Narodowy Polski w Paryżu, powołano również Armię Polską we Francji. Armia Polska powstała gdy Polska była jedynie ideą i duchem światowej sceny, a nie realnie istniejącym bytem politycznym.
Tak stworzone zostały międzynarodowe podwaliny dla odrodzenia Polski. Stowrzyły one niezbędne wsparcie dla Legionów Piłsudskiego, ktore w dniach 9-10 lipca 1917 roku odmówiły złożenia przysięgi wierności, która brzmiała: „…w wojnie obecnej dotrzymam wiernie braterstwa broni wojskom Niemiec i Austro-Węgier oraz państw z nimi sprzymierzonych”.
Tak też powstała międzynarodowa podstawa dla koncepcji Romana Dmowskiego po raz pierwszy opisanej w opracowaniu Problems of Central and Eastern Europe, z lipca 1917 oraz niezbędne warunki dla wielkiego wysiłku zbrojnego jaki miał miejscie na ziemiach polskich w latach następnych.
Ignacy Jan Paderewski – wtedy światowej sławy i popularności pianista i kompozytor – był największym atutem Polski w powrocie Państwa Polskiego na mapę świata po stu dwudziestu latach zaborów. Doceniał go także Dmowski, który w liście z 2 września 1917 roku napisał:
„Pan jest człowiekiem zupełnie innej kategorii niż my wszyscy. My jesteśmy robotnicy polityczni, stoimy może w pierwszym szeregu, ale zawsze w szeregu. […] Ma pan stanowisko wyjątkowe w Polsce, za granicą i ma Pan indywidualność”.
Roman Dmowski
Tę wyjątkowość Ignacego Jana Paderewskiego jako męża stanu i orędownika sprawy polskiej na arenie międzynarodowej należy dziś przypominać i stawiać za wzór skutecznego działania na rzecz Polski w kluczowych ośrodkach decyzyjnych świata.
W obecnej epoce globalizacji dążącej do centralizacji władzy w rękach najsilniejszych należy jak najszybciej powrócić do wilsońskiej koncepcji relacji międzynarodowych opartych na poszanownaiu suwerenności i integralności terytorialnej państw narodowych. Koncepcję tę należy przeciwstawić imperialnej koncepcji swer wpływu wyrażonej w tragicznym w skutkach dla całej ludzkości Pakcie Ribbentrop Molotov.
