Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił Rok 2022
Rokiem Marii Grzegorzewskiej, Marii Konopnickiej, Wandy Rutkiewicz i Józefa Wybickiego
Anna PANISZEWA
Patronką roku 2022 została wybrana Maria Grzegorzewska w 100. rocznicę utworzenia Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, obecnie Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Tym samym uznano wybitne zasługi polskiego pedagoga, psychologa, profesora, twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce. Urodziła się 18 kwietnia 1887 roku jako córka Adolfa Błażeja i Felicji z domu Bogdanowicz we wsi Wołucza koło Rawy Mazowieckiej. Studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na Sorbonie. Od 1919 pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego, popularyzowała te szkoły, zakładała je oraz stworzyła kurs seminaryjny dla nauczycieli. W roku 1922 przekształciła kurs dla nauczycieli w Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej i została jego dyrektorką. Funkcję tę pełniła do końca życia, kierując się hasłem Instytutu: „Nie ma kaleki – jest człowiek”.
W uchwale sejmowej podkreślono, że Maria Grzegorzewska “była zwolenniczką idei łączenia teorii z praktyką, przenikania przeszłości w przyszłość”, “jej dzieła stanowią inspirację dla kolejnych badaczy i twórców akademickiej pedagogiki specjalnej oraz praktyki edukacyjnej, terapeutycznej i rehabilitacyjnej”. “Szczególną wartość nadała pracy nauczyciela-wychowawcy, którego widziała jako człowieka bogatego wewnętrznie, charyzmatycznego i empatycznego”.
W okresie wojny i okupacji Maria Grzegorzewska pracowała w szkole specjalnej nr 177 w Warszawie jako nauczycielka. Brała udział w tajnej działalności oświatowej Delegatury Rządu Londyńskiego, pracując nad kształceniem nauczycieli, działała w konspiracji (kolportaż broni), udzielała pomocy Żydom, brała udział w Powstaniu Warszawskim w służbie sanitarnej. Zmarła 7 maja 1967 r. Pochowana została w alei zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Sejm RP docenił także literacki dorobek Marii Konopnickiej (23 maja 1842, Suwałki – 8 października 1910, Lwów) i jej wkład w działalność patriotyczną, ustanowił 2022 Rokiem Marii Konopnickiej. W uchwale oceniono, że Maria Konopnicka była “jedną z najwybitniejszych pisarek w historii literatury polskiej”. Przypomniano w uchwale, że “w maju 2022 roku przypada 180. rocznica urodzin Marii Konopnickiej – polskiej pisarki, poetki, tłumaczki i publicystki”.
W 1908 roku Maria Konopnicka opublikowała “Rotę” – “wiersz patriotyczny, który był protestem przeciw polityce germanizacji w zaborze pruskim i odegrał znaczącą rolę w dziejach Polaków”. “Po raz pierwszy pieśń, do muzyki Feliksa Nowowiejskiego, została wykonana 15 lipca 1910 roku pod Pomnikiem Grunwaldzkim w Krakowie, który ufundował Ignacy Jan Paderewski – z okazji 500. rocznicy zwycięstwa nad zakonem krzyżackim. W 1926 roku władze niepodległej Rzeczypospolitej rozważały „Rotę” jako hymn narodowy”.
Wanda Halina Rutkiewicz-Błaszkiewicz (ur. 4 lutego 1943 w Płungianach, zaginęła 13 maja 1992 na stokach Kanczendzongi w Himalajach) – polska alpinistka i himalaistka, jedna z najwybitniejszych światowych himalaistek. Jako trzecia kobieta na świecie i pierwsza Europejka stanęła na Mount Evereście, najwyższym szczycie Ziemi. 23 czerwca 1986 Wanda Rutkiewicz stanęła na szczycie K2 jako pierwsza kobieta. Jest autorka wielu artykułów o swoich wyprawach i płynących stąd przemyśleniach w czasopismach o tematyce alpinistycznej. Była zdeterminowaną realizatorką wspinaczkowej samodzielności kobiet. Była też autorką lub współautorką kilku książek. Zaginęła w maju 1992 podczas ataku szczytowego na Kanczendzongę. Informacja o zaginięciu Polki dotarła do Polski po prawie dwóch tygodniach, 25 maja 1992. Jej ciała nie odnaleziono.
Wanda Rutkiewicz została wpisana do Księgi rekordów Guinessa jako pierwsza kobieta, która zdobyła szczyt K2.
Józef Wybicki (29.09.1747—10.03.1821) – to wybitny polityk, autor słów “Mazurka Dąbrowskiego” – polskiego hymnu narodowego. Józef Rufin Wybicki urodził się 29 września 1747 roku w Będominie koło Kościerzyny w majątku Piotra herbu Rogala i Konstancji z Lniskich. W latach 1767-1768 Józef Wybicki był uczestnikiem Sejmu zwanego „repninowskim”, potępił akt bezprawia oraz rosyjską politykę wobec Polski. Brał czynny udział w Konfederacji Barskiej 1768 r. Wybicki odegrał istotną rolę w ostatnim powstaniu I Rzeczypospolitej: napisał odezwę Kościuszki do mieszkańców Wielkopolski z sierpnia 1794, która nawoływała do udziału w powstaniu. Po klęsce powstania J. Wybicki udał się do Paryża. Tam 16 lipca 1797 r. powstała pieśń Jeszcze Polska nie umarła, śpiewana dziś ze zmienionymi słowami Jeszcze Polska nie zginęła – pieśń znana jako “Mazurek Dąbrowskiego”, od 1921 roku oficjalny hymn Polski.
Dziś wiadomo, że “Mazurek Dąbrowskiego” w 1798 roku już był znany na wszystkich polskich ziemiach. Śpiewano go w 1830 roku w czasie Powstania Listopadowego, podczas Powstania Styczniowego w 1863, w czasie rewolucji 1848, w roku 1905 w czasie rewolucji, podczas I i II wojny światowej. Przetłumaczono go na 17 języków.
„Mazurek Dąbrowskiego”
1797 rok
Józef Wybicki
Jeszcze Polska nie umarła,
kiedy my żyjemy.
Co nam obca moc wydarła,
szablą odbijemy.
Marsz, marsz, Dąbrowski
do Polski z ziemi włoski
za Twoim przewodem
złączem się z narodem.
Jak Czarniecki do Poznania
wracał się przez morze
dla ojczyzny ratowania
po szwedzkim rozbiorze.
Marsz, marsz, Dąbrowski…
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę
będziem Polakami
dał nam przykład Bonaparte
jak zwyciężać mamy.
Marsz, marsz, Dąbrowski…
Niemiec, Moskal nie osiędzie,
gdy jąwszy pałasza,
hasłem wszystkich zgoda będzie
i ojczyzna nasza.
Marsz, marsz, Dąbrowski…
Już tam ojciec do swej Basi
mówi zapłakany:
„słuchaj jeno, pono nasi
biją w tarabany.”
Marsz, marsz, Dąbrowski…
Na to wszystkich jedne głosy:
„Dosyć tej niewoli
mamy Racławickie Kosy,
Kościuszkę Bóg pozwoli.”
