Katechizm Kościoła Katolickiego – Dekalog (część IV)

Katechizm Kościoła Katolickiego – Dekalog (część IV)

Katechizm Kościoła Katolickiego – Dekalog (część IV)

Andrzej Otomański

„Nie będziesz zabijał”- treść V przykazania w Księdzie Wyjścia jest bardzo krótka, więc Kongregacja Nauki Wiary we wstępie do instrukcji Donum vitae uzupełniła je następująco: „Życie ludzkie jest święte ponieważ od samego początku domaga się stwórczego działania Boga i pozostaje na zawsze w specjalnym odniesieniu do Stwórcy, jedynego swego celu. Sam Bóg jest Panem życia, od jego początku aż do końca. Nikt, w żadnej sytuacji, nie może sobie rościć prawa do bezpośredniego niszczenia niewinnej istoty ludzkiej”. Pismo św. w opisie zabójstwa Abla przez jego brata Kaina, ukazuje od początku historii ludzkości obecność w człowieku gniewu i pożądliwości, skutków grzechu pierworodnego. Przymierze Boga i ludzkości przypomina o Bożym darze życia i o zbrodniczej przemocy człowieka. Zamierzone zabójstwo niewinnego człowieka pozostaje w poważnej sprzeczności z godnością osoby ludzkiej i ze świętością Stwórcy. Prawo, które tego zakazuje, jest powszechnie obowiązujące dla wszystkich, zawsze i wszędzie. Pan Jezus dodał do tego zakaz gniewu, nienawiści i odwetu.

Uprawniona obrona osób i społeczności nie jest wyjątkiem od zakazu zabijania niewinnego człowieka. Z samoobrony może wyniknąć dwojaki skutek: zachowanie własnego życia oraz zabójstwo napastnika; pierwszy zamierzony, drugi zaś nie. Jest zatem uprawnione postawienie własnego życia ponad życie napastnika i kto broni swego życia, nie jest winien zabójstwa, nawet jeśli zmuszony jest zabić napastnika. Dozwolona jest samoobrona, gdy ktoś w sposób umiarkowany odpiera przemoc, natomiast kiedy w obronie własnego życia używa się większej siły niż potrzeba, będzie to niegodziwe. Uprawniona obrona może być nie tylko prawem, ale poważnym obowiązkiem kogoś odpowiedzialnego za życie drugiej oosby, dobro rodziny lub państwa. Ochrona wspólnego dobra społeczeństwa, domaga się unieszkodliwienia napastnika, stąd uzasadnione jest prawo prawowitej władzy publicznej do wymierzania kar odpowiednich do ciężaru przestępstwa, nie wykluczając kary śmierci w przypadkach najwyższej wagi. Analogicznie sprawujący władzę mają prawo użycia broni, celem odparcia napastników zagrażających państwu, za które ponoszą odpowiedzialność.

      Nota:  Papież Franciszek w kwestii kary śmierci łamie prawie 2 tys. lat Tradycji Kościoła i Magisterium, na rzecz jej usunięcia z Katechizmu, jako uprawnionego wymiaru kary.

Winni przekroczenia V przykazania są nie tylko bezpośredni zabójcy, ale i ci, którzy z nimi dobrowolnie współdziałają. Dzieciobójstwo, bratobójstwo, zabójstwo rodziców lub współmałżonka są szczególnie ciężkimi przestępstwami z powodu naruszenia więzi naturalnych. Względy eugeniczne nie usprawiedliwijają żadnego zabójstwa, choćby było nakazane przez władze publiczne. Przykazanie V zakazuje też podejmowania jakichkolwiek działań, z intencją spowodowania pośrednio śmierci innej osoby lub narażania kogoś bez ważnego powodu na śmiertelne ryzyko, oraz odmówienie pomocy osobie będącej w niebezpieczeństwie. Zabójstwo niezamierzone nie pociąga odpowiedzialności moralnej. Nie jest się jednak wolnym od poważnej winy, jeżeli bez uzasdnionych powodów działało się w sposób, który spowodował śmierć, nawet bez intencji jej zadania (np. pijany kierowca powodujący wypadek).

Kościół od samego początku twierdził, że bezpośrednie przerwanie ciąży, jako zamierzony cel lub środek, jest głęboko sprzeczne z prawem naturalnym, będąc złem moralnym; współdziałanie w przerywaniu ciąży stanowi poważne wykroczenie. Kościół nakłada karę ekskomuniki za to przestępstwo przeciw życiu ludzkiemu, nie zamykając zarazem zakresu miłosierdzia. Niezbywalne prawo do życia każdej niewinnej istoty ludzkiej, stanowi fundament społeczeństwa cywilnego i jego prawodawstwa. Prawo to nie zależy ani od rodziców, innych ludzi, społeczeństwa czy państwa; tkwi ono w naturze ludzkiej. Ponieważ embrion powinien być uważany za osobę do chwili poczęcia, należy troszczyć się o niego, leczyć w miarę możliwości, jak każdą istotę ludzką. Diagostyka prenatalna jest dozwolona, jeśli szanuje życie oraz integralność embrionu i płodu, dąży do jego leczenia i ochrony. Sprzeciwia się prawu moralnemu, gdy w zależności od wyników prowadzi do aborcji. Wytwarzanie embrionów ludzkich do użycia jako „materiał biologiczny” jest głęboko niemoralne. Pewne próby ingerencji w dziedzinie genetyki ,nie mają charakteru leczniczego, lecz zmierzają do wytwarzania istot ludzkich o określonej płci lub cechach; manipulacje te sprzeciwiają się godności osoby ludzkiej.

Eutanazja bezpośrednia, niezależnie od motywów i środków, polega na położeniu kresu życia osób upośledzonych, chorych lub umierających. Jest ona moralnie niedopuszczalna. Działanie lub jego zaniechanie, które samo w sobie lub zamierzeniu zadaje śmierć, by zlikwidować ból, stanowi zabójstwo głęboko sprzeczne z godnością osoby ludzkiej i z poszanowaniem Boga, jej Stwórcy. Błąd w ocenie, w który można popaść w dobrej wierze, nie zmienia natury tego zbrodniczego czynu, który zawsze należy potępić.

Zaprzestanie zabiegów medycznych kosztownych, ryzykownych, nadzwyczajnych lub niewspółmiernych do spodziewanych rezultatów może być uprawnione; jest to odmowa „uporczywej terapii”. Nie zamierza się w ten sposób zadawać śmierci, przyjmując, iż nie można jej przeszkodzić. Decyzja powinna być podjęta przez pacjenta, lub gdy nie jest do tego zdolny, przez osoby uprawnione z poszanowaniem jego interesów. Nawet jeśli śmierć jest uważana za nieuchronną, zwykłe zabiegi przysługujące osobie chorej ( jak np. karmienie) nie mogą być w sposób uprawniony przerywane. Stosowanie środków przeciwbólowych, by ulżyć cierpieniom umierającego, nawet za cenę skrócenia jego życia, może być moralnie dopuszczalne, jeśli śmierć nie jest zamierzona ani jako cel, ani jako środek, lecz tylko przewidywana i tolerowana jako nieunikniona. Opieka paliatywna jest także postacią bezinteresownej miłości i z tego tytułu powinna być wspierana.

Każdy jest odpowiedzialny przed Bogiem za swe życie, które od Niego otrzymał. Bóg pozostaje nawyższym Panem życia. Jesteśmy zobowiązani przyjąć je z wdzięcznością i chronić je ze względy na Jego cześć, i dla zbawienia naszych dusz. Jesteśmy zarządcami ,a nie właścicielami życia, które Bóg nam powierzył.

Samobójstwo zaprzecza naturalnemu dążeniu istoty ludzkiej do zachowania i przedłużenia swego życia. Pozostaje w głębokiej sprzeczności z należytą miłością siebie i sprzeciwia się miłości Boga do nas. Samobójstwo popełnione z zamiarem dania „przykładu” jest dodatkowym zgorszeniem. Dobrowolne współdziałanie w samobójstwie jest sprzeczne z prawem moralnym. Ciężkie zaburzenia psychiczne, strach lub poważna obawa przed próbą, cierpieniem lub torturami mogą zmniejszyć  odpowiedzialność samobójcy. Nie powinno się tracić nadziei dotyczącej zbawienia osób, które odebrały sobie życie, bo tylko Bóg zna ich wnętrze.

Badania lub doświadczenia przeprowadzane na ludziach nie mogą uzasadniać czynów samych w sobie sprzecznych z godnością osób i prawem moralnym; ewentualna zgoda osób poddawanych eksperymentom nie usprawiedliwia takich czynów. Przeprowadzanie doświadczeń, jeśli naraża osobę lub jej integralność na niewspółmierne ryzyko, lub takie, którego dałoby się uniknąć, jest niemoralne. Przeprowadzanie jakichkolwiek eksperymentów, bez zgody osoby jest moralnie niedopuszczalne. Przeszczep narządów jest moralnie nie do przyjęcia, jeśli dawca lub osoby uprawnione nie udzieliły na to zgody. Jest rzeczą moralnie niedopuszczalną, powodowanie trwałego kalectwa lub śmierci, nawet gdyby miałoby to przedłużyć życie innych osób.

Obywatele i rządzący mają obowiązek działania na rzecz unikania wojen, jednak państwom nie można odmawiać prawa do koniecznej obrony po wyczerpaniu wszystkich środków rokowań. Należy wziąć pod uwagę warunki usprawiedliwiające uprawnioną obronę z użyciem siły militarnej. „Wojna sprawiedliwa” jest uprawniona, gdy: 1. szkoda wyrządzana przez napastnika jest długotrwała, poważna i niezaprzeczalna; 2. wszystkie środki zmierzające do jej uniknięcia, okazały się nierealne lub nieskuteczne; 3. są uzasadnione szanse powodzenia; 4. aby użycie broni nie pociągnęło poważniejszego zła, niż to, które trzeba usunąć (w ocenie tego warunku należy uwzględnić potęgę współczesnych broni). Podczas konfliktów zbrojnych musi się szanować i traktować humanitarnie ludność cywilną, rannych żołnierzy i jeńców. Istnieje moralny obowiązek niewykonywania rozkazów nakazujących ludobójstwo (zagłada narodów).

Website | + posts

Comments

No comments yet. Why don’t you start the discussion?

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *