Wiara jest możliwa tylko dzięki łasce Bożej i wewnętrznej pomocy Ducha Świętego, niemniej jednak jest prawdą, że wiara jest aktem autentycznie ludzkim. Okazanie zaufania Bogu i przylgnięcie do prawd objawionych przez Niego, nie jest przeciwne ani wolności, ani rozumowi ludzkiemu. Już w relacjach międzyludzkich nie jest przeciwna naszej godności wiara w to, co inne oosby mówią nam o sobie i swoich zamierzeniach, oraz zaufanie ich obietnicom, aby wejść w ten sposób we wzajemną komunię. Jeszcze mniej sprzeczne z naszą godnością jest więc okazanie przez wiarę pełnego oddania naszego rozumu i woli objawiającemu się Bogu, i wejście w ten sposób w wewnętrzną komunię z Nim. W wierze rozum i wola człowieka współdziałają z łaską Bożą. Wiara jest aktem rozumu, przekonanego o prawdzie Bożej z nakazu woli, poruszonej łaską przez Boga.
Racją wiary nie jest fakt, iż prawdy objawione okazują się prawdziwe i zrozumiałe w świetle naszego rozumu naturalnego. Wierzymy z powodu autorytetu samego objawiającego się Boga, który nie może ani sam się mylić ani nas mylić. Aby jednak posłuszeństwo naszej wiary było zgodne z rozumem, Bóg zechciał, by z wewnętrznymi pomocami Ducha Świętego były połączone także argumenty zewnętrzne Jego Objawienia. Tak więc cuda Chrystusa i świętych, proroctwa, rozwój i świętość Kościoła i jego trwałość są pewnymi znakami Objawienia, dostosowanymi do umysłowości ludzkiej; są racjami wiarygodności, które pokazują, że przyzwolenie wiary żadną miarą nie jest ślepym dążenie ducha. Wiara jest pewna, pewniejsza niż wszelkie ludzkie poznanie, ponieważ opiera się na samym słowie Boga, który nie może kłamać. Nieraz objawione prawdy wiary mogą wydawać się niejasne dla naszego rozumu i doświadczenia, ale pewność jaką daje światło Boga, jest większa niż światło rozumu naturalnego.
Wiara szuka zrozumienia. Jest charakterystyczne dla wiary, że wierzący pragnie lepszego poznania Tego, w którym złożył swą wiarę, i lepszego zrozumienia tego, co On objawił. Głębsze poznanie będzie domagać się z kolei większej wiary, coraz bardziej przenikniętej miłością. Łaska wiary otwiera „oczy serca” na żywe rozumienie treści Objawienia, czyli całości zamysłu Bożego i tajemnic wiary, ich związku między sobą i z Chrystusem, stanowiącym centrum Tajemnicy objawionej. Aby coraz głębsze było zrozumienie Objawienia Duch Święty swymi darami wiarę stale udoskonala; w ten sposób, wg św.Augustyna „Wierzę, by rozumieć i rozumiem, aby głębiej wierzyć”.
Chociaż wiara przewyższa rozum, to jednak nigdy nie może mieć miejsca rzeczywista niezgoda między nimi. Ponieważ ten sam Bóg, który objawia tajemnice i udziela wiary, złożył w ludzkim duchu światło rozumu, nie może przeczyć sobie samemu ani prawda nigdy nie może sprzeciwiać się prawdzie. Dlatego badania metodyczne we wszelkich dyscyplinach naukowych, jeśli tylko prowadzi się je w sposób prawdziwie naukowy i z poszanowaniem norm moralnych, naprawdę nigdy nie będą się sprzeciwiać wierze, bo sprawy świeckie i sprawy wiary wywodzą swój początek od samego Boga. Kto pokornie i wytrwale usiłuje zbadać tajniki rzeczy, prowadzony jest niejako, choć nieświadomie, „ręką Boga”, który wszystko utrzymując sprawia, że rzeczy są tym, czym są.
Aby wiara miała charakter ludzki, człowiek powinien dobrowolnie odpowiedzieć Bogu wiarą; nikogo więc wbrew jego woli nie wolno przymuszać do przyjęcia wiary. Bóg wzywa ludzi, aby Mu służyli w Duchu i prawdzie; wezwanie takie wiąże ich w sumieniu, ale nie zmusza. Jezus wprawdzie wzywał do wiary i nawrócenia, ale nikogo nie zmuszał. Wiara w Jezusa Chrystusa i w Tego, który Go posłał, jest konieczna do zbawienia.
Ponieważ bez wiary nie można podobać się Bogu i dojść do udziału w Jego synostwie, nikt nie może być bez niej usprawiedliwiony ani nie otrzyma życia wiecznego, jeśli nie wytrwa w niej do końca. Wiara jest darem danym człowiekowi przez Boga, ale można ją utracić. Wiara pozwala nam już w uprzedzający sposób doznawać radości i światła wizji uszczęśliwiającej, będącej celem naszej ziemskiej wędrówki. Wiara która jest pełna światła dzięki Temu, w którego wierzymy, często jest przeżywna w ciemności; może być wystawiona na próbę. Świat, w którym żyjemy, bardzo często wydaje się daleki od tego, o czym zapewnia nas wiara. Doświadczenia zła, cierpienia, niesprawiedliwości i śmierci wydają się zaprzeczeniem Dobrej Nowiny; mogą zachwiać wiarą i stać się dla niej pokusą.
Wiara jest aktem osobowym, wolną odpowiedzią człowieka na inicjatywę objawiającego się Boga. Wiara nie jest wszak aktem wyizolowanym; nikt nie może wierzyć sam. Nikt nie dał wiary samemu sobie. Wierzący otrzymał wiarę od innych, dlatego powinien przekazywać ją innym. Nasza miłość do Jezusa i ludzi skłania nas do mówienia innym o naszej wierze. „Wierzę”, to wiara Kościoła wyznawana osobiście przez każdego wierzącego; „wierzymy” to wiara wyznawana przez ogół wierzących. Kościół jest tym, który wierzy pierwszy, i w ten sposób prowadzi, karmi i podtrzymuje naszą wiarę.
