Sakramenty Nowego Prawa zostały ustanowione przez Chrystusa. Obejmują wszystkie etapy i ważne momenty życia chrześcijanina; sprawiają narodzenie oraz rozwój życia wiary, uzdrowienie i dar posłania.
Sakramenty tworzą pewną strukturę, w której każdy z nich ma swe żywotne miejsce, ale Eucharystia ma znaczenie wyjątkowe. Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego: chrzest, bierzmowanie i Eucharystia są fundamentami całego życia chrześcijańskiego. Wierni odrodzeni przez chrzest, zostają umocnieni przez bierzmowanie a w Eucharystii otrzymują pokarm życia wiecznego.
Chrzest święty jest podstawą całego życia chrześcijanina, bramą życia w Duchu, otwierającą dostęp do innych sakramentów. Przez chrzest zostajemy wyzwoleni od grzechu i odrodzeni jako dzieci Boże, stając się członkami Chrystusa oraz zostajemy wszczepieni w Kościół. Jest on nazywany chrztem ze względu na główny obrzęd, bo greckie „bapteizen” oznacza „zanurzyć, pogrążyć”. To „zanurzenie” w wodzie jest symbolem pogrzebania chrzczonego w śmierci Chrystusa, z której powstaje przez zmartwychwstanie w Nim jako „nowe stworzenie”. Chrzest jest najpiękniejszym i najwspanialszym darem Boga a sam Jezus po zmartwychwstaniu dał Apostołom nakaz: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem”.
Od czasów apostolskich gdy ktoś chciał zostać chrześcijaninem, musiał przejść wtajemniczenie złożone z wielu etapów, które w ciągu wieków ulegało zmianom, zależnie od okoliczności. Obecnie w obrządkach wschodnich wtajemniczenie chrześcijańskie dzieci zaczyna się od chrztu, po którym zaraz następuje bierzmowanie i Eucharystia. W rycie łacińskim, z powodu chrztu już kilkutygodniowych dzieci, gdzie szczególne miejsce zajmuje błogosławieństwo matki, wtajemniczenie trwa przez lata katechezy kończącej się dopuszczeniem do Eucharystii i później bierzmowaniem. W wypadku dorosłych katechumenów, Kościół katolicki udziela od razu sakramentów chrztu, bierzmowania i Eucharystii, co ma zwykle miejsce podczas liturgii Wielkiej Soboty. Ponieważ chrzest oznacza wyzwolenie od grzechu i kusiciela, czyli diabła, celebrans wypowiada nad kandydatem egzorcyzm. Do przyjęcia chrztu zdolny jest każdy człowiek, jeszcze nie ochrzczony. Zwyczajnym szafarzem chrztu jest biskup i prezbiter lub diakon.
Sam Pan potwierdza, że chrzest jest konieczny do zbawienia dla tych, którym była głoszona Ewangelia i którzy mieli możliwość proszenia o ten sakrament. Kościół nie zna oprócz chrztu innego środka, by zapewnić wejście do szczęścia wiecznego. Kościół zawsze zachowywał głębokie przekonanie, iż ci, którzy ponieśli śmierć za wiarę, nie otrzymawszy chrztu, zostają ochrzczeni przez swoją śmierć dla Chrystusa. Chrzest krwi, podobnie jak chrzest pragnienia, przynosi owoce chrztu, nie będąc sakramentem. Jeśli chodzi o katechumenów, którzy umarli przed chrztem, ich pragnienie jego przyjęcia, połączone z żalem za grzechy, zapewnia im zbawienie, którego nie mogli otrzymać przez sakrament. Każda osoba, która nie znając Ewangelii Chrystusa i Jego Kościoła, szuka prawdy i pełni wolę Bożą na tyle, na ile ją zna, może być zbawiona. Można przypuszczać, że te osoby zapragnęłyby chrztu, gdyby wiedziały o jego konieczności.
Jeśli chodzi o dzieci zmarłe bez chrztu, Kościół może tylko polecać je Bożemu miłosierdziu, mając nadzieję iż istnieje jakaś droga zbawienia dla nich.
Chrzest odpuszcza wszystkie grzechy, najpierw pierworodny a później osobiste, oraz wszelkie kary za grzech. W ochrzczonym pozostają jednak pewne doczesne konsekwencje grzechu, jak cierpienie, choroba, śmierć czy nieodłączne od życia ułomności, słabości charakteru, a także skłonność do grzechu, którą Tradycja nazywa „pożądliwością”. Pożądliwość jest nam pozostawiona dla walki i nie może szkodzić tym, którzy nie dają jej przyzwolenia, mężnie jej opierając się za pomocą Jezusa Chrystusa. Ochrzczeni są zobowiązani do wyznawania przed ludźmi wiary, którą otrzymali od Boga za pośrednictwem Kościoła i uczestniczenia w jego apostolskiej i misyjnej działalności. Chrzest stanowi podstawę wspólnoty między wszystkimi chrześcijanami. Chrzest pieczętuje chrześcijanina niezatartym duchowym znamieniem jego przynależności do Chrystusa. Znamienia tego nie wymazuje żaden grzech, choć z jego powodu chrzest może nie przynosić owoców zbawienia. Chrztu udziela się jeden raz; nie może on być powtórzony.
Nazwa bierzmowanie (confirmatio) nawiązuje do potwierdzenia chrztu, dopełniając wtajemniczenie chrześcijańskie, a zarazem umocnienie łaski chrzecielnej, pełnię owoców Ducha Świętego. W obrzędzie tym należy uwzględnić znak namaszczenia i to, co on oznacza i wyciska, czyli pieczęć duchową. Bierzmowanie sprawia, iż chrześcijanie, tzn. ci, którzy zostali namaszczeni, uczestniczą głębiej w posłaniu Jezusa Chrysusa i w pełni Ducha Św. którą On posiada. Przez namaszczenie bierzmowany otrzymuje znamię, „pieczęć” Ducha Świętego, będącą symbolem osoby, znakiem jej autorytetu i posiadania. Pieczęć potwierdza autentyczność aktu prawnego lub dokumentu; tak też jest z pieczęcią duchową bierzmowania.
Sakramentu bierzmowania udziela biskup lub wyjątkowo delegowany przez niego prezbiter, przez namaszczenie krzyżmem na czole, którego dokonuje się wraz z nałożenie rąk i słowami „Przyjmij znamię Daru Ducha Świętego”. Skutkiem tego sakramentu jest pełne wylanie Ducha Świętego. Bierzmowanie wyciska na duszy niezatarte duchowe znamię, które jest znakiem, że Jezus Chrystus naznaczył wiernego pieczęcią swego Ducha dlatego sakramentu tego udziele się tylko raz. Każdy ochrzczony, nie bierzmowany może i powinien otrzymać ten sakrament po osiągnięciu „wieku rozeznania”. W niebezpieczeństwie śmierci należy jednak bierzmować dzieci, nawet jeśli nie osiągnęły wskazanego wieku; w takim wypadku sakramentu może udzielić każdy kapłan. Przyjmując bierzmowanie, trzeba być w stanie łaski.
Eucharystia jest źródłem i szczytem całego życia chrześcijańskiego; oznacza i urzeczywistnia komunię życia z Bogiem i jedność Ludu Bożego. Jest ona szczytem działania, przez które Bóg w Chrystusie uświęca świat, a zarazem szczytem kultu, jaki ludzie w Duchu Świętym oddają Chrystusowi, a przez Niego Ojcu.
Eucharystia jest streszczeniem i posumowaniem całej naszej wiary.
W centrum celebracji Eucharystii jest chleb i wino, które przez słowa konsekracji stają się Ciałem i Krwią Chrystusa. Kościół wierny poleceniu Pana, nie przestaje czynić, aż do dnia Jego chwalebnego przyjścia, pamiątki tego, co uczynił Chrystus w wigilię swej męki. Polecenie Jezusa, by powtarzać Jego gesty i słowa „aż przyjdzie”, nie polega tylko na wspominaniu Go i tego co uczynił. Odnosi się ono do liturgicznej celebracji, przez Apostołów i ich następców, pamiątki Chrystusa, Jego życia, śmierci, zmartwychwstania i Jego wstawiania się za nami u Ojca. Od początku Kościół był wierny poleceniu Pana i wierni zbierali się „na łamaniu chleba” w niedzielę, dniu zmartwychwstania Chrystusa. Celebracja Eucharystii jest wszędzie w Kościele, w takiej samej podstawowej strukturze. Stanowi ona centrum życia Kościoła. Liturgia słowa i liturgia eucharystyczna stanowią razem jeden akt kultu. Zastawiony dla nas stół eucherystyczny jest stołem Słowa Bożego i Ciała Pana. Chrześcijanie przychodzą do kościoła uczestniczyć w zgromadzeniu eucharystycznym, na czele którego stoi Chrystus, główny celebrans Eucharystii. To On niewidzialnie przewodniczy celebracji, zaś prezbiter reprezentuje Chrystusa, działając w Jego osobie.
Eucharystię powinniśmy pojmować jako dziękczynienie i uwielbienie Ojca, jako pamiątkę ofiary Chrystusa i Jego Ciała oraz jako obecność Chrystusa dzięki mocy Jego słowa i Jego Ducha. Eucharystia, sakrament naszego zbawienia dokonanego przez Jezusa na krzyżu, jest ofiarą uwielbienia i dziękczynienia za dzieło stworzenia. Jest też ofiarą dziękczynną składaną Ojcu, uwielbieniem, przez które Kościół wyraża Bogu swą wdzięczność. Eucharystia jest również ofiarą uwielbienia, przez którą Kościół głosi chwałę Boga w imieniu Jego stworzenia. Eucharystia jest pamiątką Paschy Chrystusa, aktualizacją i ofiarowaniem sakramentalnym Jego jedynej ofiary w liturgii Kościoła, będącego Jego Ciałem. Eucharystia jest ofiarą, ponieważ uobecnia ofiarę krzyża, jest jej pamiątką i udziela jej owoców. Ofiara Chrystusa i ofiara Eucharystii, są jedyną ofiarą.
Eucharystia jest także ofiarą Kościoła.
Sposób obecności Chrystusa pod postaciami eucharystycznymi jest wyjątkowy i stawia Eucharystię ponad innymi sakramentami. W Najświętszym Sakramencie są zawarte prawdziwie, rzeczywiście i substancjalnie Ciało i Krew wraz z duszą i Bóstwem Pana naszego Jezusa Chrsytusa. Ta obecność nazywa się rzeczywistą nie z racji wyłączności, jakby inne nie były „rzeczywiste”, ale głównie dlatego, iż jest substancjalna i przez nią uobecnia się cały Chrystus, Bóg i człowiek. Eucharystyczna obecność Chrystusa zaczyna się w chwili konsekracji i trwa dopóki istnieją postacie eucharystyczne. Cały Chrystus jest obecny w każdej z tych postaci i ich cząstkach, a więc łamanie chleba nie dzieli Chrystusa. Podczas Mszy świętej wyrażamy naszą wiarę w rzeczywistą obecność Chrystusa pod postaciami chleba i wina, klękając lub skłaniając się głęboko na znak adoracji Pana. Kościół bardzo zaleca osobistą adorację Eucharystii.
Msza święta jest pamiątką ofiarną, w której przedłuża się ofiara Krzyża i zarazem ucztą Komunii w Ciele i Krwi Pana. Sprawowanie Ofiary eucharystycznej jest nastawione na wewnętrzne zjednoczenie wiernych z Chrystusem przez Komunię; przystępować do niej oznacza przyjmować samego Chrystusa który ofiarował się za nas. Jezus kieruje do nas usilne zaproszenie, by Go przyjmować w sakramencie Eucharystii; by na to zaproszenie odpowiedzieć, musimy być tego godni. Jeśli ktoś ma świadomość grzechu ciężkiego, przed przyjęciem Komunii powinien przystąpić do sakramentu pojednania. Dzięki sakramentalnej obecności Chrystusa w każdej z obu postaci, Komunia przyjmowana tylko pod postacią chleba (co jest powszechne w obrządku łacińskim), pozwala otrzymać cały owoc łaski Eucharystii. Komunia św. dokonuje w naszym życiu duchownym tego czego pokarm materialny w życiu doczesnym, umacniając miłość słabnącą w życiu codziennym. Komunia chroni nas w dużej mierze przed grzechem, gładzi te powszednie oraz częściowo zachowuje od przyszłych grzechów śmiertelnych. Nie zastępuje ona wszak sakramentu pojednania. Tylko kapłani ważnie wyświęceni mogą przewodniczyć Eucharystii i konsekrować chleb i wino.
