Rosyjska dezinformacja – cz. III
Specjalność Kremla: Operacje oparte na emocjach
Rosja od lat stosuje zaawansowane techniki manipulacji oparte na emocjach, żeby wpływać na opinię publiczną w pierwszym rzędzie na użytek wewnętrzny, aby móc stale uzasadniać manipulowanemu społeczeństwu „konieczność” wspierania współczesnego cara i jego świty. Równie ważne jest dezinformowanie i manipulowanie umysłami poza graniami. Kluczowym narzędziem Moskwy w tym względzie jest propaganda, która wykorzystuje między innymi strach, patriotyzm, ale także nostalgię za czasami Związku Radzieckiego. Kreml manipuluje strachem przed Zachodem, przedstawiając NATO i Unię Europejską jako zagrożenia dla rosyjskiej suwerenności. Wzbudzanie poczucia zagrożenia zewnętrznego pomaga mobilizować społeczeństwo do poparcia dla polityki rządu. Patriotyzm jest również wykorzystywany poprzez gloryfikację rosyjskiej historii i wojskowości, co buduje dumę narodową i legitymizuje agresywne działania za granicą. Dodatkowo, emocjonalne historie i fałszywe narrache są szeroko rozpowszechniane, aby polaryzować społeczeństwa zachodnie oraz osłabiać ich jedność i spójność.
Poniżej niektóre rodzaje manipulacji emocjonalnych.
- Strach i tworzenie zagrożenia – rosyjska propaganda często eksponuje zagrożenia, realne lub wyimaginowane, aby wywołać strach w społeczeństwie. Przykłady obejmują nagłaśnianie rzekomych zagrożeń terrorystycznych, obcych ingerencji lub wojny. Powszechne jest demonizowanie przeciwników jako totalnych wrogów (np. Zachód, NATO, ukraińscy naziści) w formie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego, zdrowia obywateli czy stabilności kraju.
- Nadzieja i pozytywne emocje – promowanie narodowych sukcesów Rosji i prezentowanie ich na arenie międzynarodowej. Są tu triumfy sportowe, eksploracja kosmosu czy rozwój technologii, służące budowaniu dumy narodowej. Obietnice poprawy są składne nagminnie – dotyczą głównie przyszłych korzyści, takich jak lepsze warunki życia, większa stabilność ekonomiczna lub silniejsza pozycja Rosji na świecie.
- Nienawiść i pogarda – polaryzacja społeczeństwa polegająca na wzmacnianiu podziałów między różnymi grupami społecznymi lub politycznymi w kraju, aby osłabić wewnętrzną spójność społeczeństwa. Sposobem jest atakowanie opozycji poprzez dehumanizowanie przeciwników politycznych i krytyków rządu oraz przedstawianie ich jako zdrajców, agentów obcych państw lub przestępców.
- Empatia i sympatia – prezentowanie mieszkańców terenów konfliktowych jako ofiary działań wojennych przeciwnika, co ma wzbudzić współczucie i poparcie dla działań rządu. Bohaterstwo i poświęcenie z eksponowaniem historii bohaterów narodowych, którzy poświęcili się dla dobra kraju, aby wzbudzić patriotyzm i lojalność.
- Wina i wstyd – najczęściej poprzez historyczny rewizjonizm. Służy temu manipulowanie historią, co ma wzbudzać poczucie winy u przeciwników za dawne zbrodnie lub błędy, jak na przykład przypominanie o interwencjach zachodnich państw w Rosji czy Związku Radzieckim.
Kolejnym elementem jest tu tzw. „kultura pamięci”, czyli wzbudzanie wstydu za zapomnienie o przeszłości lub zaniedbanie tradycji i wartości narodowych. - Złość i oburzenie społeczne, które Kreml uzyskuje poprzez skandale i prowokacje. Może to dotyczyć korupcji, nieuczciwości lub niesprawiedliwości. Środkiem jest manipulacja przekazem poprzez prezentowanie wyolbrzymionych lub zniekształconych informacji o działaniach przeciwników, aby wywołać oburzenie i sprzeciw.
- Sentymenty religijne i moralne, które są przez Kreml szczególnie eksploatowane – religie są wykorzystywane do wzbudzania szczególnie silnych emocji, co pozwala przedstawić działania przeciwników jako sprzeczne z wartościami religijnymi lub moralnymi. Przykładem jest rzekoma obrona tradycyjnych wartości, a Putin jest prezentowany się jako obrońca tradycyjnych wartości rodzinnych, moralnych i społecznych, aby zyskać poparcie konserwatywnych segmentów społeczeństw, najczęściej poza Rosją.Przykłady:
a. Kampania przeciwko Ukrainie – rosyjska propaganda często przedstawia władze ukraińskie jako faszystów i zagrożenie dla rosyjskojęzycznej ludności, aby wzbudzić strach i złość wśród Rosjan.
b. Narracja o “zagrożeniu ze strony NATO” – często powtarzane twierdzenia o agresywnych planach NATO mają na celu wzbudzenie strachu i jednocześnie mobilizowanie społeczeństwa do poparcia polityki militarnej Kremla.
c. Wykorzystywanie technik manipulacji emocjonalnej w kampaniach dezinformacyjnych zarówno na własnym podwórku, jak i za granicą, aby kształtować opinię publiczną, wzmacniać swoją władzę i osłabiać przeciwników.
Wspieranie podziałów etnicznych
Rosyjska dezinformacja i manipulacja wykorzystują m.in. ideologię panslawizmu, koncepcję zjednoczenia Słowian oraz symbolikę swarzycy w celu budowania swojej politycznej agendy, wpływania na opinie publiczną i wzmacniania swojej pozycji w regionie. Celem jest całkowite wyeliminowanie chrześcijaństwa, które spaja społeczeństwa, aby następnie – na wzór mongolski – religię całkowicie podporządkować polityce, tak robił to najpierw carat, następnie sowieci i komuniści, a teraz Putin. Technika tych działań jest przemyślana i wyrafinowana. Chodzi o maksymalne rozbicie społeczeństw na bardzo małe grupy, zwalczające się nawzajem i tworzące swoje własne światy wartości. Można je porównać to pierwotnych wierzeń etnicznych, które pozbawione spoiwa, jakim jest chrześcijaństwo, nie będą w stanie się bronić przed imperialną Rosją. Jak już pisałem w jednym z poprzednich tekstów – przypomnę tylko – taktyka rosyjskiej armii nie polega na walce równego z równym, jak w cywilizacji Zachodu, ale na dobijaniu bezbronnych społeczeństw całkowicie rozbitych wewnętrznymi konfliktami.
Poniżej omówienie działań Moskwy na przykładzie panslawizmu, ale do tych koncepcji czy ruchów należą też m.in. identytaryzm, euroazjanim, antyglobalizm, konserwatyzm i tradycjonalizm, autorytaryzm i sceptycyzm wobec demokracji liberalnej, populizm, ruchy separatystyczne, nacjonalizm i wszystkie inne, które mogą posłużyć do dzielenia społeczeństwa na maksymalnie małe grypy etniczne czy społeczne, bardzo silnie kształtujące swoją małą społeczność. Jeszcze raz podkreślę, że chodzi w tym o to, żeby takie ruchy nie były w stanie samodzielnie stawić czoła imperialnej Rosji, a pozbawione spoiwa jakim jest chrześcijaństwo niechybnie zostaną podbite i utracą nawet to, co mieli. Wszystko według zasady „dziel i rządź”.
Panslawizm – kontekst historyczny
Panslawizm to ruch ideologiczny, który narodził się w XIX wieku i promował jedność wszystkich narodów słowiańskich pod przewodnictwem Rosji. Ruch ten był odpowiedzią na wpływy zachodnie i dążył do stworzenia wspólnoty słowiańskiej, opartej na wspólnym dziedzictwie kulturowym i językowym. Obecni jego zwolennicy albo o tym historycznym podłożu nie wiedzą, albo świadomie je zatajają. Wkręceni w prorosyjską propagandę mogą też zwyczajnie wstydzić się przyznać do popełnionego błędu – to dla nich szklany sufit, którego samodzielnie nigdy nie przebiją.
Manipulacja i dezinformacja
Narracja jedności Słowian – Rosja wykorzystuje panslawizm, by przedstawiać się jako naturalnego lidera wszystkich narodów słowiańskich. Kreml promuje ideę, że Słowianie powinni zjednoczyć się pod przewodnictwem Rosji, która rzekomo ma moralne i kulturowe prawo do przewodzenia tej wspólnocie. Wiadomo, że właściwa natura Rosji jest jednak azjatycka, nie europejska.
Podsycanie wrogości do Zachodu
Rosyjska propaganda często przedstawia Zachód jako wroga, który chce podzielić i osłabić narody słowiańskie. W ten sposób wzmacnia wśród Słowian „poczucie wspólnoty” i konieczności zjednoczenia przeciwko zewnętrznemu zagrożeniu. W tym celu Kreml manipuluje historią, wykorzystanie określone narracje historyczne, aby wykazać, że jedność Słowian jest nie tylko naturalna, ale i konieczna. Przykładem może być przedstawianie Rosji jako jedynego obrońcy Słowian w czasie II wojny światowej, co całkowicie pomija wkład innych narodów w zwycięstwo nad hitlerowskimi Niemcami, w tym największy Stanów Zjednoczonych, co opisałem w poprzedniej części.
Współczesna propaganda zjednoczenia Słowian
Rosja używa idei zjednoczenia Słowian jako narzędzia politycznego, aby wpływać na kraje Europy Wschodniej i Bałkany. Wykorzystuje to do tworzenia prorosyjskich sentymentów i wzmacniania swoich wpływów w regionie.
Wspieranie prorosyjskich ruchów
Kreml finansuje i wspiera prorosyjskie ruchy w różnych krajach słowiańskich, które promują ideę zjednoczenia Słowian pod przewodnictwem Rosji. Te ruchy często szerzą narrację, że współpraca z Rosją jest kluczowa dla ochrony kultury i tożsamości słowiańskiej. Wykorzystuje w tym celu kulturowe i religijne odwołania do wspólnych słowiańskich tradycji, prawosławia i języka. Organizuje festiwale kultury słowiańskiej, konferencje i wydarzenia, które promują współpracę i jedność.
Swarzyca (swastyka słowiańska) – symbolika i jej manipulacja
Jest starożytnym symbolem, który w kulturze słowiańskiej często symbolizował słońce, szczęście i pomyślność. Współczesna Rosja stara się wykorzystywać ten symbol w swojej propagandzie, choć jego użycie jest kontrowersyjne ze względu na skojarzenia z nazizmem. W tym celu wykorzystuje się rebranding symboli. Rosyjska propaganda stara się promować swarzycę jako symbol czysto słowiański, odcinając go od negatywnych konotacji związanych z nazizmem. W ten sposób próbuje przyciągnąć uwagę osób zainteresowanych rodzimą kulturą i tradycją słowiańską. Celem jest zbudowanie poczucia dumy narodowej i wspólnoty wśród Słowian oraz przedstawienie Rosji jako głównego strażnika słowiańskiego dziedzictwa.
Reasumując,
rosyjska dezinformacja wykorzystuje panslawizm, ideę zjednoczenia Słowian i symbolikę swarzycy jako narzędzia do budowania swojej politycznej agendy. Kreml manipuluje historią, kulturą i symbolami, aby wzmacniać swoje wpływy w regionie, podsycać wrogość wobec Zachodu i przedstawiać Rosję jako naturalnego lidera wszystkich narodów słowiańskich. Te działania są częścią szerszej strategii mającej na celu utrzymanie kontroli nad Europą Wschodnią i Bałkanami oraz wzmacnianie prorosyjskich sentymentów na arenie międzynarodowej.
Aborcja i „wolność kobiet” na usługach Kremla
Rosja skutecznie wykorzystuje silnie emocjonalne kwestie społeczne, takie jak aborcja i wolność kobiet, do tworzenia podziałów społecznych w Polsce i innych krajach. Celem są takie same jak poprzednio – destabilizacja, wzmacnianie prorosyjskich nastrojów i osłabianie spójności społecznej. Kreml wspiera więc zarówno ruchy pro-life, jak i pro-choice, w zależności od kontekstu. Rosyjskie media i trolle internetowe aktywnie uczestniczą w kampaniach dezinformacyjnych.
Rosja wspiera również skrajne grupy konserwatywne i feministyczne, cynicznie wykorzystując ich agendy do własnych celów politycznych. Kreml promuje tradycyjne wartości rodzinne w Europie Wschodniej, jednocześnie wspierając „prawa kobiet” w USA. Działania te są także obliczone na osłabianie jedności w NATO i Unii Europejskiej.
Mariusz Paszko
