Rosyjska dezinformacja – cz. I

Rosyjska dezinformacja – cz. I – Wprowadzenie

Przybudówki Kremla, agenci wpływu, techniki i przykłady

 

 Jak pisze w swojej książce pt. „Dezinformacja” generał Ion Mihai Pacepa, najwyższy rangą oficer bloku komunistycznego, który schronił się na Zachodzie, do międzynarodowych „wiosek potiomkinowskich”, pracujących dla Rosji i szerzących dezinformację, z którymi on osobiście współpracował należą m.in.: „Światowa Rada Pokoju (z oddziałami w 112 krajach), Światowa Federacja Związków Zawodowych (z oddziałami w 90 krajach), Światowa Federacja Demokratyczna Kobiet (z oddziałami w 129 krajach), Międzynarodowy Związek Studentów (z oddziałami w 152 krajach) oraz Światowa Federacja Młodzieży Demokratycznej (z oddziałami w 210 krajach)”.

Warto już na samy początku podkreślić, na co zwraca uwagę wielu ekspertów, że istnienie obecnych służb specjalnych Federacji Rosyjskiej, należy traktować w kontekście ich nieprzerwanego funkcjonowania od czasów utworzenia w 1565 roku przez cara Iwana IV Groźnego, Opriczniny. Później co prawa nazwy się zmieniały, ale ciągłość tych służb jest nieprzerwana do dnia dzisiejszego. Przez wieki więc organizacja ta wypracowała, ucząc się też od innych, wiele własnych metod walki, spośród których współcześnie – w dobie informacji i zaawansowanych technologii – jedną z najniebezpieczniejszych jest dezinformacja, sięgająca swoimi początkami XVII wieku, bo – pisał francuski markiz Astolphe de Custine – „w Rosji wszystko jest oszustwem, a wspaniałomyślna gościnność cara i zgromadzenie w pałacu swoich chłopów pańszczyźnianych oraz chłopów należących do jego dworzan to jeden z elementów tej farsy”.

Dezinformacja wykorzystuje zarówno technologię i media, jak też ludzkie umysły świadomych agentów wpływu, ale i pożytecznych idiotów, pobudzając wiele osób do bycia poddanymi silnym manipulacjom i walczących w nieswoim, ale – w tym przypadku – rosyjskim interesie. Jak się okazuje na takie manipulacje Kremla podatni są także ludzie wydawałoby się… inteligentni.

Na samym wstępie należy podkreślić także, że rosyjskie działania dezinformacyjne są często bardzo złożone i wieloaspektowe, łącząc różne techniki w skoordynowane kampanie mające na celu osiągnięcie strategicznych celów geopolitycznych. Ważne jest, aby społeczeństwa były świadome tych zagrożeń i potrafiły krytycznie oceniać informacje, które do nich docierają, a z tym niestety najlepiej obecnie nie jest.

Rosyjska dezinformacja – Skala 

Wspomniany wyżej generał Pacepa podaje, że „w trakcie zimnej wojny w bloku sowieckim machina dezinformacyjna zatrudniała więcej osób, niż w sumie pracowało w sowieckiej armii i przemyśle obronnym”. Jak czytamy, „w samych organizacjach wywiadowczych działało grubo ponad milion funkcjonariuszy i kilka milionów informatorów na świecie”. Zadaniem wszystkich tych ludzi było oszukiwanie Zachodu. Poza tymi kadrami do liczby agentów wpływu i dezinformatorów należy doliczyć „olbrzymią rzeszę osób pracujących w potajemnie założonych przez KGB międzynarodowych organizacjach dezinformacyjnych”, opisanych powyżej. Jak więc widać wyraźnie, skala tych działań jest ogromna, a należy do nich doliczyć także organizacje innych komunistycznych mocarstw, jak niemieckie instytuty „pokoju i współpracy” rozsiane po całym świecie, czy chińskie przybudówki w światowych organizacjach, typu ONZ czy WHO i wielu innych.

Główne rodzaje dezinformacji stosowane przez Kreml

Rosja stosuje różnorodne techniki dezinformacyjne, które mają na celu destabilizację społeczeństw, wpływanie na wyniki wyborów oraz wywoływanie niepokojów społecznych, w tym poprzez rozpowszechnianie fałszywych wiadomości w mediach społecznościowych, kreowanie i wspieranie ekstremistycznych narracji, a także manipulowanie informacjami w tradycyjnych mediach. Działania te obejmują również cyberataki na infrastrukturę krytyczną, infiltrację organizacji politycznych oraz tworzenie fałszywych kont i botów, które rozprzestrzeniają dezinformację na szeroką skalę. Celem tych operacji jest osłabienie zaufania publicznego do instytucji demokratycznych, podważanie spójności społecznej i promowanie podziałów wśród obywateli różnych państw.

Fake News – tworzenie i rozpowszechnianie fałszywych informacji lub zmanipulowanych treści, które są przedstawiane jako wiadomości z wiarygodnych źródeł.

Propaganda – rozpowszechnianie jednostronnych narracji mających na celu promowania określonego punktu widzenia lub ideologii. Rosyjskie media państwowe, takie jak Russia Today i Sputnik, działają nieprzerwanie jako narzędzia propagandy. 

Deepfake – to technologia wykorzystująca sztuczną inteligencję (AI) i uczenie maszynowe do tworzenia realistycznych, ale fałszywych obrazów, nagrań wideo lub audio. Termin “deepfake” pochodzi od połączenia słów “deep learning” (głębokie uczenie) i “fake” (fałszywy). Technologia deepfake zazwyczaj polega na użyciu sieci neuronowych, zwłaszcza Generative Adversarial Networks (GANs). Główne cele deepfake, to dezinformacja, oszustwa i zniesławienie.

Operacje pod fałszywą flagą – (ang. “false flag operations”) to działania przeprowadzone przez rządy, grupy militarystyczne lub inne organizacje, mające na celu przypisanie ich wykonania komuś innemu, najczęściej wrogowi lub przeciwnikowi politycznemu. Celem takich operacji jest manipulowanie opinią publiczną, uzyskanie politycznych korzyści, czy też uzasadnienie działań wojskowych lub represyjnych.

Oto kilka takich przykładów:

1. Incydent w Mainili (1939) – w przededniu Wojny Zimowej między ZSRR a Finlandią, radziecka artyleria ostrzelała wioskę Mainila na terytorium ZSRR, a następnie oskarżyła Finlandię o ten atak. To fałszywe oskarżenie posłużyło Stalinowi jako pretekst do inwazji na Finlandię.

2. Zamachy bombowe w Rosji (1999) – w serii wybuchów w blokach mieszkalnych w rosyjskich miastach zginęło około 300 osób. Rząd rosyjski obwinił o ataki czeczeńskich separatystów, co posłużyło jako uzasadnienie do rozpoczęcia drugiej wojny czeczeńskiej. Ataki były zorganizowane przez rosyjskie służby specjalne (FSB) na zlecenie Władimira Putina w celu zdobycia poparcia społecznego dla wojny.

3. Incydent w Gruzji (2008) – podczas wojny rosyjsko-gruzińskiej w 2008 roku, Rosja twierdziła, że Gruzja zaatakowała Osetię Południową, co posłużyło jako pretekst do rosyjskiej inwazji. Późniejsze dochodzenia wykazały, że konflikt został sprowokowany przez separatystów wspieranych przez Moskwę.

4. Kryzys na Ukrainie (2014) – Rosja wielokrotnie używała operacji pod fałszywą flagą podczas aneksji Krymu i konfliktu na wschodniej Ukrainie. Przykłady obejmują:

• Zielone ludziki: rosyjscy żołnierze bez oznaczeń działali na Krymie, a Kreml zaprzeczał ich tożsamości, twierdząc, że są to “lokalne siły samoobrony”.
• Atak na Słowiańsk: Separatyści wspierani przez Rosję zajęli miasto Słowiańsk, twierdząc, że są to lokalni powstańcy, podczas gdy wielu z nich miało powiązania z rosyjskimi służbami specjalnymi.

5.  Katastrofa Polskiego Tupolewa 154M, Smolensk, (2010)

6. Zestrzelenie MH17 (2014) – rosyjska propaganda i dezinformacja próbowały przypisać odpowiedzialność za zestrzelenie malezyjskiego samolotu pasażerskiego nad wschodnią Ukrainą różnym stronom, w tym ukraińskim siłom zbrojnym, mimo dowodów wskazujących na to, że rakieta BUK, która zestrzeliła samolot, została wystrzelona przez prorosyjskich separatystów.

7. Zamach na Sergeja Skripala (2018) – chociaż nie jest to klasyczna operacja pod fałszywą flagą, Rosja próbowała zrzucić winę na inne kraje i grupy po zamachu na byłego rosyjskiego szpiega Skripala i jego córkę w Salisbury w Wielkiej Brytanii, używając środka chemicznego nowiczok. Rosja przedstawiała też różne wersje wydarzeń, aby wprowadzić zamieszanie i zdyskredytować brytyjskie dochodzenie.

8. Nord Stream 2 (2022) – rosyjska, ale nie tylko, dezinformacja winę za uszkodzenie obu nitek gazociągu łączącego Rosję i Niemcy próbuje zrzucić na rzekomą działalność USA, ale pojawiają się nawet „teorie o udziale” Polaków czy Ukraińców. Warto dodać, że od samego początku Nord Stream i Nord Stream 2 były projektami czasowymi, mającymi zapewnić Rosji wystarczającą ilość środków finansowych do pokonania Ukrainy, a następnie podzielenie tego „tortu” do spółki z Niemcami i Francją. W Rosji kończą się opłacalne do wydobycia złoża ropy i gazu, stąd działania Moskwy w Syrii, Wenezueli czy Arktyce.

Innymi słowy za około – jak się ocenia – 8-15 lat Moskwa straci możliwość szantażowania krajów sąsiadujących rapą i gazem. Straci też główne źródło finansowania swojego zbrodniczego przemysłu zbrojeniowego. Chciała więc przejąć trzeci do do wielkości rynek żywnościowy na świecie, aby dalej szantażować świat tym, w czym zbrodniarze tacy jak Stalin wykazali się już kilka razy – głodem.

Te przykłady pokazują, jak Rosja wykorzystuje operacje pod fałszywą flagą jako narzędzie polityki zagranicznej i militarnej, manipulując informacjami i opinią publiczną zarówno wewnątrz kraju, jak i na arenie międzynarodowej.

Manipulacja w mediach społecznościowych – tworzenie fałszywych kont, botów i trolli w mediach społecznościowych, aby rozprzestrzeniać dezinformację, wywoływać spory i polaryzować społeczeństwa.

Zniekształcanie faktów historycznych – manipulowanie i reinterpretowanie wydarzeń historycznych w celu promowania określonej narracji i wzmacniania nacjonalistycznych lub antyzachodnich sentymentów. Ten temat zostanie omówiony szerzej w jednej z kolejnych części.

Teorie spiskowe – tworzenie i promowanie teorii spiskowych, które mają na celu podważanie zaufania do rządów, instytucji międzynarodowych i mediów.

Przecieki i manipulacja dokumentami – wykradanie i publikowanie prawdziwych dokumentów w sposób, który ma na celu zaszkodzenie reputacji konkretnych osób lub instytucji. Często towarzyszy temu dodawanie fałszywych elementów do prawdziwych informacji.

Astroturfing – kreowanie sztucznego oddolnego wsparcia dla pewnych idei lub ruchów, które w rzeczywistości są kierowane przez zewnętrzne podmioty. Celem jest stworzenie iluzji szerokiego poparcia społecznego.

Przykładem może tu być idea identytaryzmu – to skrajnie prawicowy nurt związany z ruchem Europejskiej Nowej Prawicy i jego sympatykami. Opowiada się za zachowaniem i rozwojem etnicznej i kulturowej tożsamości jako centralnej ideologicznej zasady i krytykuje stan współczesnego Zachodu. Takie małe ruchy służą głównie do maksymalnego rozbijania społeczeństwa na bardzo małe struktury, z których żadna samodzielnie nie jest w stanie nawet pomarzyć, żeby móc przeciwstawić się takiemu przeciwnikowi, jakim jest Rosja.

Sfabrykowane wywiady i cytaty – publikowanie wywiadów i cytatów przypisywanych znanym osobistościom, które nigdy nie miały miejsca. Tego rodzaju fabrykacje mają na celu wywoływanie sensacji i wprowadzanie w błąd opinii publicznej.

Mariusz Paszko